BYDGOSKIE SKRZYDŁA
W PRZEDEDNIU WOJNY
autor: Jerzy Jaśkowiak
Wzrost potrzeb lotnictwa, a zatem i stały rozwój bydgoskiej szkoły powodowały, że istniejące tu pomieszczenia szkolne i warsztaty, stawały się za ciasne. Coraz trudniej było pomieścić zwiększającą się liczbę uczniów. W 1937 roku zdołano pozyskać dla potrzeb szkoły pomieszczenia w budynkach zajmowanych do tego roku przez szkołę marynarzy w Świeciu nad Wisłą. Przemieszczono tam dwie eskadry pierwszego rocznika – Dywizjon Szkolny nr 1. Było to przejściowe, jednak w tym momencie szczęśliwe rozwiązanie trudnej sytuacji lokalowej szkoły i pozwoliło na jej dalszy rozwój.
Jednakże ciężkie chmury gromadzące się już w tym czasie na zachodniej granicy polskiej, rosnące zagrożenie ze strony hitlerowskich Niemiec, zmusiły władze wojskowe do podjęcia decyzji o stworzeniu nowoczesnego Centrum Wyszkolenia Technicznego Lotnictwa w bezpiecznej odległości od zagrożonej granicy. Wybór padł na Krosno nad Wisłokiem, w południowej części kraju. Przystąpiono tam szybko do budowy nowoczesnej bazy CWTL. Dzięki temu już w listopadzie 1938 r. w przyspieszanym tempie przebazowano do Krosna całą szkołę Bydgoszczy, pozostawiając tu tylko warsztaty remontowe samolotów.
POSZYBOWAĆ W NIEBO
Równolegle do szkolenia pilotów wojskowych, strzelców pokładowych, radiomechaników i techników mechaników obsługi naziemnej i pokładowej rozwijał się w Bydgoszczy sport szybowy. Jego początki datują się od lutego 1933 roku, kiedy to przy ówczesnych Kolejowych Warsztatach Naprawczych powstało koło lotnicze. Organizatorem i pierwszym prezesem był mjr Stabrowski. Wkrótce z inicjatywy tego koła powstała w Fordonie Szkoła Szybowcowa, a w pierwszym szeregu kandydatów na pilotów szybowcowych stanęli młodzi kolejarze i uczniowie bydgoskich szkół średnich.
Idea latania zdobywała sobie coraz więcej sympatyków. Tak więc w ślad za pierwszym kolejowym kołem lotniczym, w szybkim tempie powstawały nowe koła szybowcowe w szkołach zawodowych i średnich oraz w różnych instytucjach państwowych. Z tych kół rekrutowali się kolejni kandydaci na kursy szybowcowe w fordońskiej szkole.
W 1934 roku przy Szkole Podchorążych w Bydgoszczy zawiązała się sekcja szybowcowa, której założycielem był mjr Antoni Chudzikiewicz. W owym czasie podchorążych obowiązywała nauka szybownictwa, a warunkiem uzyskania promocji było zdobycie odznaki pilota szybowcowego kategorii „A” i „B”. Szybowcowe szkolenie podchorążych odbywało się również w Fordonie, gdzie szkolili się także harcerze. Prowadzono tu także ćwiczenia treningowe dla wyszkolonych pilotów z różnych sekcji i kół szybowcowych, działających w Bydgoszczy.
SPORTOWE SUKCESY
W tym samym roku w 1934 odbyły się w Fordonie pierwsze ogólnopolskie zawody szybowcowe. Ich zwycięzcą został bydgoszczanin Kazimierz Mindak. Rocznie szkolono w Fordonie około 230 pilotów szybowcowych w kategoriach „A” i .,B”. Łącznie w latach 1933—1939 fordońską Szkołę Szybowcową ukończyło 1600 pilotów. W latach 1933—1935 komendantem jej był Andrzej Weiman, a w latach 1935-1939 Eugeniusz Jackowski, który pełnił tę funkcję także po wojnie, w latach 1945-1949.
Warto wspomnieć, że dzięki przychylnemu stosunkowi poznańskiego okręgu Ligi Obrony Powietrznej Polski pod którego zarządem pozostawała fordońska szkoła do 1636 r. Placówkę tę w szybkim czasie wyposażono w wystarczającą ilość szybowców typu „CWJ”, „Wrona”, „Wrona-Bis”, „Czajka” i „Salamandra”. Szkolenie szybowcowe mogło więc rozwijać się dynamicznie. W krótkim czasie fordońska szkoła stała się też samowystarczalna, budując potrzebny sprzęt latający we własnych warsztatach. Pierwszym budowniczym fordońskich szybowców typu „Wrona- Bis” był Wiktor Kiciński z Bydgoszczy.
W ślad za rozwojem bazy i zaplecza szkoły, doskonaliła się również technika latania. Na przykład instruktor społeczny Kalinowski, startując z lin gumowych wykonał lot żaglowy trwający jedną godzinę i 36 minut. Było to w tamtym okresie wydarzenie niebywale, jeśli się zważy, że nieznane były wówczas w fordońskiej szkole wyciągarki i średni czas lotu ślizgowego nie przekraczał 2 minut.
NA NOWYM LOTNISKU
Wróćmy do dziejów bojowego szkolenia lotników w Bydgoszczy. Jak wspomnieliśmy, w listopadzie 1938 r. całą bydgoską szkołę w szybkim tempie przebazowano do Krosna nad Wisłokiem.
To nowoczesne Centrum Wyszkolenia Technicznego Lotnictwa składało się z trzech oddzielnych grup budynków, rozmieszczonych dookoła lotniska. W pierwszej grupie, usytuowanej za bramą obok wartowni, znalazły się pomieszczenia dowództwa, kasyno i hotel oficerski, izby chorych, kwatery dla podoficerów i uczniów kursów technicznych, sale wykładowe i hangary. Każdy blok kwaterunkowy był zaplanowany na pomieszczenie dwóch dużych eskadr.
Druga grupa budynków, rozlokowana po przeciwnej stronie lotniska, mieściła kwatery dla uczniów pilotażu i ich instruktorów, kuchnie, sale wykładowe oraz hangary Dla szkolnych samolotów. W trzeciej grupie mieściły się działy elektro i radiotechniki, sale wykładowe, laboratoria i warsztaty do szkolenia elektro- i radiomechaników oraz strzelców radiotelegrafistów. Znalazły się tam również magazyny.
INTENSYWNE SZKOLENIE
Przeprowadzka szkoły do Krosna nie była jedyną decyzją, jaką podjęły wobec niej władze wojskowe w obliczu rosnącego zagrożenia ze strony hitlerowskich Niemiec. Zmieniono także i program szkolenia. Nowy wprowadzono latem 1938 roku, znacznie skracając czas na wyszkolenie piechociarskie, a uzyskane godziny przeznaczając na wykłady i praktyczną naukę przedmiotów fachowych z dziedziny lotnictwa. Skrócono także czas przeznaczany dotąd na popołudniowy sport i ćwiczenia, skrócono urlopy świąteczne do 7 dni. Nastąpił okres bardzo intensywnej pracy, tak dla instruktorów jak i uczniów.
W ślad za przeprowadzką szkoły z Bydgoszczy do Krosna, przeniesiono także jej zapasowe lotnisko z Sobiejuch koło Żnina do Moderówki koło Jasła. Na tym nowym, zapasowym lotnisku, od wiosny do połowy sierpnia 193P r. prowadzono kurs pilotażu podstawowego na samolotach PWS-18 i PWS-28. Na początku sierpnia odkomenderowano też do Ułęża pod Dęblinem kolejną grupę uczniów pilotażu wyznaczonych na pilotów myśliwców.
konwersja cyfrowa- Grzegorz Nadolny / Aeroklub Bydgoski © wszelkie prawa zastrzeżone
cdn…